Jak przetrwać do wiosny bez przeziębień i infekcji? Wystarczą niewielkie modyfikacje letniego stylu życia i diety oraz naturalne wsparcie, aby bez szwanku przetrwać ataki drobnoustrojów.

Choć wśród ludzi zdania na temat jesieni są podzielone, to jest ona zdecydowanie sezonem ulubionym przez mikroby. Unoszą się wtedy w powietrzu, osiadają na klamkach, blatach i poręczach. Ponad 200 zarazków (najczęściej koronawirusy i rinowirusy) powoduje przeziębienia objawiające się kaszlem, kichaniem i zatkanym nosem. Natomiast grypę – z wysoką gorączką, bólami mięśniowymi, zimnymi potami lub dreszczami – wywołują wirusy grypy A, B i C. Wszystkim im sprzyjają niskie temperatury i obniżona wilgotność, mniejsza ilość światła słonecznego oraz… tłok.

Odporność jest naturalną zdolnością jednostki do walki z infekcjami, jednak możemy na nią wpływać poprzez odpowiedni styl życia oraz dietę. W sezonie jesiennym warto wzbogacić ją siarą bydlęcą oraz ekstraktami roślinnymi. Od wieków bowiem wiadomo, że wiele z nich zawiera bioaktywne substancje wzmacniające odporność oraz wpierające układ immunologiczny w zwalczaniu drobnoustrojów.

Tęsknota za słońcem

Słoty i chłody sprawiają, że chętniej przebywamy w ogrzewanych wnętrzach, to zaś sprzyja wytworzeniu aerozoli pełnych wirusów. Co gorsza, centralne ogrzewanie wysusza powietrze i przy okazji nasze błony śluzowe, a słabe nawilżenie śluzówki upośledza jej funkcję oczyszczającą, to zaś ułatwia mikrobom atak. Pora roku wpływa też na dietę. Jemy mniej warzyw i owoców, a więcej produktów przetworzonych, zawierających konserwanty i sztuczne barwniki. W konsekwencji w organizmie obniża się stężenie przeciwutleniaczy, w efekcie staje się on bardziej podatny na zachorowania.

Dodatkowo jesienią poziom promieniowania UV jest znacznie niższy niż latem. Ma to bezpośredni wpływ na ilość witaminy D3 wytwarzanej przez nasz organizm. Jedno z badań wykazało, że dzieci w wieku szkolnym, którym codziennie podawano słoneczną witaminę, rzadziej chorowały na grypę typu A. Wykazano również, że witamina D3 zapewnia ochronę przed ostrą infekcją dróg oddechowych1.

Potężna ochrona

Laktoferyna to białko znajdujące się w największej ilości w pierwszym mleku matki. Gdy naukowcy odkryli, że wiele różnych komórek układu odpornościowego ma jej receptory laktoferyny2, stało się jasne, że substancja ta ma istotny wpływ na odpowiedzi zarówno układu odporności wrodzonej, jak i nabytej. Kolejne badania potwierdziły jej znaczenie jako mechanizmu obrony pierwszego rzutu przed atakującymi patogenami.

Okazuje się, że laktoferyna zwiększa aktywność komórek NK (natural killers) i makrofagów poprzez zwiększenie produkcji cytokin i tlenku azotu oraz ograniczenie proliferacji (namnażania się) patogenów wewnątrzkomórkowych3. W badaniach in vivo i in vitro dowiedziono, że podnosi też produkcję IL-124 (interleukiny) będącej głównym czynnikiem napędzającym rozwój odporności komórek pomocniczych  T typu 15. Limfocyty te biorą udział w odpowiedzi przeciwko patogenom wewnątrzkomórkowym oraz stymulują działanie limfocytów B i makrofagów.

To nie wszystko. W zeszłym roku hiszpańscy uczeni dowiedli, że podawanie laktoferyny w pewnym stopniu może zapobiec zachorowaniu na covid-19 oraz przyspieszy powrót do zdrowia zainfekowanych. Chorym - 75 pacjentom z covid-19 podawano przez 10 dni w 4-6 dawkach dziennie syrop odżywczy zawierający 32 mg/10 ml liposomalnej laktoferyny bydlęcej (LLF) oraz 12 mg witaminy C. Dodatkowo chorzy otrzymywali roztwór cynku w dawce 10 mg/10 ml 2-3 razy dziennie. Natomiast grupa kontrolna zażywała jedynie LLF. Ponadto wszyscy członkowie rodziny, którzy mieli kontakt z pacjentami (256 osób), otrzymywali połowę dawki syropu. Ku zdumieniu naukowców wszyscy chorzy powrócili do zdrowia w ciągu pierwszych 4-5 dni. Natomiast osoby przyjmujące niższą dawkę preparatu nie zakaziły się koronawirusem6.

Naturalny booster

Niepozorna brodziuszka wiechowata (Andrographis paniculata) to potężne zioło, którego bioaktywne składniki modulują mechanizmy odpornościowe i poprawiają ogólną zdolność obronną układu immunologicznego.

Przeprowadzone w tym roku w Indiach badanie potwierdziło, że codzienna suplementacja 200 mg standaryzowanego ekstraktu z liści rośliny w ciągu zaledwie miesiąca zwiększyła liczbę limfocytów T i Th oraz podniosła poziom IFN-γ i IL-4, nie dając niepożądanych skutków ubocznych.

Warto przychylnym okiem spojrzeć na brodziuszkę, tym bardziej że naukowcy potwierdzili jej potencjał w zwalczaniu covid-19. Okazuje się, że zawarty w niej andrografolid hamuje działanie odgrywającej istotną rolę w replikacji i rozprzestrzenianiu się koronawirusa proteazy Mpro7. Z kolei wieloośrodkowe badanie przeprowadzone w Tajlandii dostarczyło dowodów eksperymentalnych na korzyść stosowania go jako monoterapii lub w połączeniu z innymi lekami przeciw zakażeniu SARS-CoV-28.

A skoro już przy tym jesteśmy, warto wspomnieć, że podobnie działa artemizyna pochodząca z bylicy rocznej (Artemisia annua). Wykazano też, że daje doskonałe efekty w leczeniu przeciwko zespołowi ostrej niewydolności oddechowej (SARS-CoV-2) w ludzkich liniach komórkowych – w tym w określonym typie komórek płucnych9.

Ajurwedyjski lek

Ten starożytny hinduski system leczniczy od wieków zaleca ekstrakty z korzenia lukrecji (Glycyrrhiza gabra) w leczeniu infekcji dróg oddechowych oraz jako środek na kaszel. Badania i doświadczenia naukowe potwierdziły słuszność tego podejścia. Okazało się bowiem, że wyciągi alkoholowe z korzenia lukrecji hamują rozwój bakterii (Staphylococcus aureus, Streptococcus mutans, Mycobacterium sp.) i grzybów (Candida albicans). Natomiast zawarte w niej saponiny oprócz właściwości przeciwzapalnych, przyśpieszają również syntezę interferonu10.

Schroń się pod kapeluszem

Stres i presja współczesnego społeczeństwa odbijają się na zdrowiu układu odpornościowego. Jednak uczeni donoszą, że niektóre dobrze znane grzyby, takie jak reishi (Ganoderma lucidum), shiitake (Lentinus edodes), maitake (Grifola frondosa) i kordyceps (Cordyceps sinensis) mają korzystne działanie dla układu odpornościowego.

Odkryli oni, że grzyby mogą bezpośrednio stymulować zarówno podstawową (limfocyty, neutrofile itp.), jak i wtórną odpowiedź immunologiczną (immunoglobuliny IgE, IgA, IgG) układu odpornościowego. To zaś może zwiększyć produkcję obrońców układu odpornościowego, takich jak cytokiny i makrofagi, które odgrywają istotną rolę w rozpoznawaniu i usuwaniu obcych antygenów, a także uwalnianiu mediatorów chemicznych, w tym interleukiny-1.

Dzieje się tak, bo grzyby te zawierają beta-glukan, który wiąże się z makrofagami i innymi fagocytarnymi krwinkami białymi i aktywuje ich działanie przeciwinfekcyjne11.

Trzy oddzielne, wieloośrodkowe, randomizowane, kontrolowane badania kliniczne podwójnie ślepej próby – dwa w Harvard Medical School – z użyciem beta-glukanu u pacjentów poddawanych dużym operacjom chirurgicznym, często wysokiego ryzyka jamy brzusznej, klatki piersiowej lub przewodu pokarmowego. Dowiodły one, że osoby, które otrzymywały beta-glukan w dużej dawce (2,0 mg/kg), miały znacznie mniej pooperacyjnych powikłań infekcyjnych w porównaniu z grupą placebo12. Natomiast w trzecim badaniu, obejmującym 1 249 pacjentów, stosujących beta-glukan odnotowano 39-procentowe zmniejszenie liczby poważnych zakażeń i zgonów w porównaniu z grupą przyjmującą placebo13.

Ponadto badanie przeprowadzone w 1999 r. w Japonii wykazało, aż trzy rodzaje substancji przeciwbakteryjnych w grzybach shiitake były skuteczne przeciwko Streptococcus spp., Actinomyces spp., Prevotella spp. i Porphyromonas spp.14.

Jak zapobiegać infekcjom?

Wraz ze spadkiem temperatury szansa na przeziębienie rośnie. Centers for Disease Control and Prevention (agencja rządu federalnego Stanów Zjednoczonych, CDC) szacuje, że dorośli łapią przeziębienie dwa do trzech razy w roku.

Choć aura nie zachęca do spacerów, warto się przemóc i zadbać o dzienną porcję ruchu. Trzeba też regularnie wietrzyć pomieszczenia – w ten sposób ułatwimy nawilżenie śluzówki i zmniejszymy liczbę drobnoustrojów w powietrzu. Będąc wśród ludzi, zarówno zdrowych jak i chorych warto zachować dystans, nie dotykać oczu, nosa i ust oraz często myć ręce.

BIBLIOGRAFIA

1. J Investig Med. 2011 Aug; 59(6): 881-886

2. J Virol. 2005;79:3009-15

3. J Leukoc Biol. 2007;82:347-53; J Med Microbiol. 2004;53:87-91

4. Med Microbiol Immunol. 2007;196:171-80; Biometals. 2004;17:231-4

5. Nat Rev Immunol. 2003;3:133-46;

6. Int J Res Health Sci. 2020;8(1):8-15

7. J Biomol Struct Dyn. 2020: 1-7

8. J Nat Prod. 2021 Apr 23; 84(4): 1261-1270

9. Sci Rep 11, 14571 (2021)

10. DOI 10.3181/00379727-181-42241

11. Biol Pharm Bull 1994;17:1554-60

12. Arch Surg 1994;129:1204-10

13. Arch Surg 1999;13:977-83

14. Int J Antimicrob Agents 1999 Feb;11(2):151-7