Cholina to rozpuszczalna w wodzie amina czwartorzędowa, zaliczana do witamin z grupy B (witamina B₄) i uznawana przez specjalistów za niezbędny składnik pokarmowy. Ponieważ wewnątrzustrojowa synteza choliny, przebiegająca w ludzkim organizmie z aminokwasu metioniny, jest niewystarczająca do zaspokojenia podstawowego zapotrzebowania człowieka na tę substancję, dlatego konieczne jest utrzymanie odpowiedniego spożycia choliny w diecie, poprzez spożywanie ryb, jaj, podrobów, mięsa, produktów mlecznych, orzechów oraz warzyw krzyżowych i strączkowych.

Dobowe zapotrzebowanie dorosłego człowieka na pochodzącą z pokarmu cholinę zostało ustalone na 425 mg w przypadku kobiet i 550 mg w przypadku mężczyzn. Jednak z uwagi na szczególne znaczenie choliny dla rozwoju układu nerwowego wzrastającego organizmu dziecka, zalecenia te są wyższe dla kobiet ciężarnych – 450 mg, a także kobiet karmiących piersią – 550 mg.

Cholina odgrywa ważną rolę w syntezie fosfolipidów i metabolizmie trójglicerydów, przyczyniając się do budowy i funkcji błon komórkowych, w tym komórek mięśni szkieletowych. Dlatego niskie spożycie choliny wiąże się z licznymi nieprawidłowościami w macierzystych komórkach mięśniowych oraz w dojrzałych włóknach mięśniowych, prowadzącymi do degradacji i wyniszczenia mięśni, co w badaniach diagnostycznych objawia się wysokim stężeniem zawartości treści komórek mięśniowych w surowicy krwi. Natomiast z funkcjonalnego punktu widzenia, cholina bierze udział w skurczu mięśni, będąc prekursorem głównego neuroprzekaźnika neuronów ruchowych – acetylocholiny. Wszystkie pełnione przez tę witaminę funkcje mają więc wyraźne implikacje kliniczne, manifestujące się m.in. niską sprawnością fizyczną ogólnie zdrowych osób z niskim poziomem choliny w surowicy krwi.

Ponieważ jednak, pomimo dostępnej wiedzy na temat wpływu choliny zarówno na histomorfologię, jak i funkcjonalność mięśni, szlaki zaangażowane w te procesy wciąż pozostają słabo zbadane, dlatego niedawno naukowcy dokonali analizy stanu wiedzy dotyczącej roli choliny w mięśniach szkieletowych pod względem efektów biologicznych i implikacji klinicznych jej aktywności (Moretti, 2020). Nie trzeba chyba przypominać, że wyniki tej analizy powinny budzić szczególne zainteresowanie osób aktywnych fizycznie i sportowców wyczynowych, głównie uprawiających dyscypliny siłowe i sylwetkowe.

W wyniku tej analizy m.in. ustalono, że cholina jest niezbędnym składnikiem odżywczym dla metabolizmu białek mięśniowych. Otóż jako dawca grup metylowych, cholina wpływa pozytywnie na równowagę życiową tych białek, zwiększając syntezę i zmniejszając ich rozpad. Dlatego chroniczny niedobór choliny w diecie skutkuje niską zawartość białka w mięśniach, a co za tym idzie – upośledzeniem wzrostu i funkcji mięśni. I odwrotnie – dieta bogata w cholinę zwiększa w surowicy krwi i we włóknach mięśniowych poziom insulinopodobnego czynnika wzrostu typu 2 (IGF2), a zmniejsza hamującego jego aktywność białka IGFBP-2. Natomiast IGF2 jest hormonem anabolicznym, stymulującym rozmnażanie komórek mięśniowych i przyrost masy tkanki mięśniowej, promującym wychwyt z krwiobiegu przez mięśnie energetycznej glukozy i budujących białka mięśniowe aminokwasów. Ponadto cholina zwiększa jednocześnie produkcję folistatyny – hormonu promującego przyrost masy mięśniowej na drodze hamowania aktywności miostatyny, która – jak sama jej nazwa wskazuje – stopuje rozwój umięśnienia.

Jak więc podsumowali autorzy analizy, aby odpowiednio modulować metabolizm białek mięśniowych oraz wspomagać wzrost masy i funkcjonalności mięśni, wymagany jest odpowiednio wysoki udział choliny w diecie.

Jak jednak wykazały badania, przeciętne spożycie choliny w populacji europejskiej jest średnio niższe od rekomendowanej normy. W badaniach tych zalecenia dotyczące dziennego spożycia choliny spełniało tylko 10-23% ludności. Badania te dowiodły, że osiągnięcie zalecanego poziomu pobrania choliny okazuje się niezwykle trudne, bez spożywania jaj lub przyjmowania suplementów diety.

Tak więc jednym ze sposobów na zwiększenie zawartości choliny w diecie, w celu zagwarantowania sobie odpowiedniej masy i funkcjonalności mięśni, jest jej suplementacja z użyciem cytykoliny, chlorku choliny, dwuwinian choliny, glicerofosfocholiny lub fosfatydylocholiny. Przy czym specjaliści sugerują, że w porównaniu z ugrupowaniem choliny pozyskiwanym z innych źródeł dietetycznych, cholina z cytykoliny jest mniej podatna na konwersję do trimetyloaminy (TMA) i N-tlenku trimetyloaminy (TMAO), które podejrzewane są o to, że mogą być zaangażowane w patogenezę chorób sercowo-naczyniowych. Cytykolina jest bowiem naturalnie występującym w organizmie i pożywieniu mononukleotydem, składającym się z cytozyny, rybozy, pirofosforanu i choliny, wytwarzanym przez organizm jako produkt pośredni biosyntezy fosfatydylocholiny i sfingomieliny.  

Sławomir Ambroziak